ΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗ

 Σάββατο 16/02/2012

Αυτή τη φορά ήταν η σειρά της Γέφυρας του Σταμάτη. Τι είναι πάλι τούτο θα πείτε ε? Ε! έτσι είπα και γώ όταν πρωτοδιάβασα για αυτήν και το έριξα σαν ιδέα για βόλτα.  Έτσι είπαμε  με τον Τάσο να τη επισκευτούμε. Έπεσε η σχετική μελέτη στις γνωστές σελίδες και στο google.maps και προγραμματίσαμε τη βόλτα μας. Η αλήθεια είναι ότι δε χρειάστηκε και πολύ προσπάθεια διότι στο internet βρίκεται ακόμα και το στίγμα της (Ν 41.14.926, Ε 24.50.919) ενώ και στο google.maps σε μεγέθυνση φαίνεται πεντακάθαρα και υπάρχει και φωτογραφία geotag του Κου Κονταρίδη

Ορίστε Λοιπόν κάποια γεωγραφικά στοιχεία από το pomakohoria.blogspot.gr 

«Η γέφυρα του Σταμάτη βρίσκεται σε υψόμετρο 330 μ. (γεωγραφικό στίγμα Ν 41.14.926, Ε 024.50.919) και έχει προσανατολισμό Ν-Β (βόρεια έξοδος προς Ωραίον). Απέχει 3.5 χλμ από τη Σμίνθη, ακολουθώντας τον παλιό δρόμο Σμίνθης-Ωραίου (38). Το μονοπάτι ερχόταν εδώ από τα χωριά Προσήλιο και Χρυσό (περνώντας από τη θέση Τοκμάκοβο) και μετά τη γέφυρα κατευθύνονταν προς το Ωραίον ή τον Κύκνο. Το μονοπάτι από Ορεστινή (39) συναντούσε το μονοπάτι από Ισαία στον οικισμό Γκάτσκοβο.» 

και …

« Η ονομασία της γέφυρας όπως και του παρακείμενου οικισμού στα πομάκικα είναι «Σταμάτη-μος» («μοστ» στα βουλγαρικά σημαίνει γέφυρα) ή Σταμάτ κιουπρού. Το Σταμάτη-μος (Βασιλοχώρι) δεν πρέπει να συγχέεται με το χωριό Σταμάτιο (Σταματάτσκο) που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της γέφυρας του Παπά και είναι κτισμένο σε υψόμετρρο 560 μέτρων γύρω από την κορυφή Τσούκα (υψ. 634 μ.). Η χρήση του ονόματος Σταμάτης τόσο για τη γέφυρα αυτή όσο και για τους οικισμούς Σταματάτσκο και Σταμάτη-μος δε μπορεί να είναι τυχαία. Ο εκπαιδευτικός Γ.Ταουκτσόγλου το 1961 σημειώνει ότι ο Σταμάτης ήταν παπάς και δυναμικό μέλος της δημογεροντίας (42). Ντόπιοι Πομάκοι πάλι μας ανέφεραν ότι ήταν ο μάστορας που έφτιαξε το γεφύρι και ότι την κατασκευή ανέθεσε κάποιος σουλτάνος.»

Δηλαδή η Γέφυρα του Σταμάτη βρίσκεται κοντά στον οικισμό Βασιλοχώρι (Σταμάτη μος στα πομάκικα) στα Νότια-Νοτιανατολικά του Ωραίου και όχι στο χωριό Σταμάτι (Σταματάτσκο στα πομάκικα) που βρίσκεται στα Νοτιοδυτικά του Ωραίου ακολουθώντας το δρόμο προς το χωριό Ρεύμα και κοντά στη γέφυρα τουΠαπά. Προφανώς ο Σταμάτης ήταν σημαίνον πρόσωπο της περιοχής και το όνομά του δόθηκε σαν τοπονύμιο σε διάφορα μέρη ... για να μας μπερδεύει.

Ένα θέμα είναι ότι στο google.maps google.mapsσαν Βασιλοχώρι φαίνεται μια περιοχή Νότια του Ωραίου που όσο και αν έψαξα δε βρήκα ίχνη από σπίτια οπότε υποθέτω ότι είναι λάθος τοποθέτηση της google. Προφανώς το Βσιλοχώρι είναι ακόμα πιο Νότια, δίπλα στο Κόσυνθο και όπως περιγράφεται  παραπάνω ταυτίζεται πλήρως με το Σταμάτη μος. Αν κάνω λάθος διορθώστε με.

Φτάσαμε λοιπόν πρωί – πρωί, όπως συνήθως, στη Σμίνθη παρκάραμε και πήραμε το χωματόδρομο που αποτελούσε το παλιό μονοπάτι προς το Σταμάτι και μετά Ωραίο. Βέβαια το συνολικό μονοπάτι μέχρι να βρεις την άσφαλτο προς το Σταμάτι είναι πάνω από 10 χιλιόμετρα αλλά εμείς δε χρειάστηκε να διανύσουμε παρά μονό τα 3 από αυτό μέχρι να βρούμε τη διασταύρωση που δεξια σε περίπου 600-700 μέτρα θα μας έβγαζε στη Γέφυρα.

Από πολύ νωρίς πήραμε μια ιδέα για το τι πρόκειται να ακολουθήσει όταν περίπου 200 μέτρα από την αφετηρία μας είχαμε μια καταπληκτική  θέα το Κόσυνθου που έρεε κάτω από τα πόδια μας. Να σημειώσουμε εδώ ότι στο google.maps το Κόσυνθο θα τον συναντήσετε σαν Μεγάλο Ρέμα. Μέτά τη Σμίνθη συνεχίζει μέχρι το 8^Ο και στη συνέχεια ενώνεται με τον άλλο κλάδο που κατεβαίνει από το Γέρακα και συνεχίζει στα «Τέμπη» (sic), εδώ και εδώ ,  μέχρι τη Ξάνθη και παρακάτω.

Κόσυνθος κοντά στη Σμίνθη

 Το άλλοτε φαρδύ μονοπάτι έχει καταστραφεί. Κοντά στη Σμίνθη ο χωματόδρομος έχει υποχωρήσει και από τις 2 πλευρές αφήνοντας ανάμεσα μόνο μια στενή λωρίδα για να περάσεις με τα πόδια ενώ λίγο πιο πάνω έχει καταρρεύσει ολόκληρο και στη κυριολεξία έχει βυθιστεί μέσα στο Κόσυνθο. Από κεί περνάς από το πλάι στο χείλος το γκρεμού.

Και το βουνό γκρεμίστηκε

Η υπόλοιπη διαδρομή για 2.5 – 3 χιλιόμετρα δεν έχει κάποιο πρόβλημα και συνεχίζει χαρίζοντας όμορφες εικόνες με το ποτάμι στο πλάι σου και κάποιες εγκαταστάσεις (δεξαμενές μάλλον) σε 1-2 σημεία. Ρεματάκια κατεβαίνουν από το βουνό και καταλήγουν μέσα στο Κόσυνθο σχηματίζοντας μικρά "καταρακτάκια" αν μπορείς να τα πείς ετσι και λιμνούλες. 

Κάθε στροφή και καταρράκτης

Αφήσαμε το κεντρικό μονοπάτι και ακολουθήσαμε δεξιά ένα κατηφορικό μέχρι τα καπνοχώραφα του Βασιλοχωρίου. Απέναντί μας οι οικισμός εγκαταλειμμένος αφού ούτε κίνηση υπήρχε ούτε κάποια καμινάδα έδειχνε σημεία ζωής. Ψηλά ένας τεράστιος βράχος απειλή για τα σπίτια και λίγο αριστερά ένας μικρός καταρράκτης, που όσο και αν προσπάθησα δε κατάφερα να πετύχω μια καλή φωτογραφία.  Στα δεξιά μας η «καινούργια» γέφυρα που οδηγεί από τα καπνοχώραφα στο χωρίο. Τα εισαγωγικά έχουν εδώ ειρωνικό χαρακτήρα καθώς αυτή η κατασκευή που σίγουρα δεν είναι τόσο παλιά όσο η γέφυρα που θέλαμε να φτάσουμε, έχει τα μαύρα της τα χάλια. Σκουριασμένα σίδερα, σπασμένο στηθαίο, και κάποιες παλέτες που απαγόρευαν τη πρόσβαση για λόγους ασφαλείας  υποθέτω, ένωναν τις 2 πλευρές. 

Βασιλοχώρι κοντά

Βασιλοχώρι μακριά

Εννοείτε πως δεν περάσαμε.  Συνεχίσαμε αριστερά πάνω στο μονοπατάκι. Περάσαμε ένα μικρό γεφυράκι και προσπεράσαμε 2 σπίτια που ήταν από την από δώ μεριά ( το ένα με αχυροσκεπή) 

Καλύβα με αχυροσκεπή

 και … το μονοπάτι έβγαζε, τι έβγαζε δηλαδή; περνούσε πάνω από τη Γέφυρα του Σταμάτη. Και στραβός να έισαι πέφτεις επάνω της. Μια πανέμορφη,  τρίτοξη, πετρινη γέφυρα ενώνει τις 2 όχθες του Κόσυνθου και οδηγέι προς τα Βόρεια. Το κατάστρωμα είναι ανηφορικό μέχρι τη μέση σχηματίζοντας μια πυραμίδα και έχει στηθαίο 55εκ περίπου για τη προστασία του διαβάτη. 

Ετσι συναντάς τη γέφυρα

Περισσότερες λεπτομέρειες και πάλι από το pomakohoria.blogspot.gr 

«Η γέφυρα του Σταμάτη είναι τρίτοξη με προσανατολισμό Ν-Β (βόρεια έξοδος προς Ωραίον). Το μήκος του καταστρώματος είναι 41 μ. και το πλάτος του 2.80 μ. Το στηθαίο πάνω στο κατάστρωμα είναι ιδιαίτερα ψηλό, 55 εκ. Η καμάρα του μεγάλου τόξου έχει μήκος 16 μ. και ύψος 8.20 μ. ενώ απέχει από την κορυφή του καταστρώματος 1.30 μ. Χαρακτηριστικό είναι το δέσιμο των λίθων του τόξου με εναλλάξ τοποθέτηση μεγαλύτερων και μικρότερων λίθων ώστε να δένεται η κατασκευή, δημιουργώντας σφήνες μέσα στο τόξο. Οι πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για το μεγάλο τόξο έχουν μήκος 53 εκ. Το βόρειο τόξο έχει μήκος 5.80 μ. και ύψος 5.50 μ., ενώ το μήκος του νότιου τόξου είναι 1.50 και το ύψος του 4 μ. Για το μεγάλο τόξο από την ανατολική όψη χρησιμοποιήθηκαν 142 πέτρες μήκους 52 εκ. Στα μικρότερα τόξα οι πέτρες που χρησιμοποιούνται είναι 7 πόντους μικρότερες σε μήκος (το μήκος τους είναι 45 εκ.) από εκείνες του κεντρικού τόξου. Η καμπύλωση του μεγάλου τόξου δεν ξεκινάει από την επιφάνεια του νερού αλλά εδράζεται σε βάθρα ύψους δύο μέτρων. Το γείσο του τόξου έχει βάθος 5 εκ. Στο βορειοδυτικό βάθρο του μεσαίου τόξου παρατηρείται τριγωνική προεξοχή που προστάτευε το βάθρο από τις πιέσεις του νερού. Το ύψος αυτής της «πλώρης» είναι 2.20 μ., ενώ οι πλευρές του τριγώνου έχουν μήκος 1.80 μ. και 1.90 μ. αντίστοιχα. Στο βάθρο του ίδιου τόξου υπάρχει μια τετράγωνη οπή, από εκείνες που είχαν χρησιμοποιηθεί για τη σκαλωσιά. Οι υπόλοιπες ανάλογες τρύπες είχαν καλυφθεί από τους κατασκευαστές.
Στη γέφυρα του Σταμάτη αξίζει να προσέξουμε τρία σύμβολα που έχουν χαραχθεί στο δεξί μέρος της ανατολικής όψης του μεγάλου τόξου. Τα σύμβολα που είναι ορατά πάνω σε τρεις πέτρες του τόξου είναι:
Α. Σύμβολο που μοιάζει με ανθρώπινη φιγούρα ή κλειδί. Αποτελείται από έναν κύκλο στο πάνω μέρος, μία μακριά γραμμή και έχει δύο γραμμές στο κάτω μέρος σαν πόδια (η αριστερή κοντύτερη από τη δεξιά). Διακρίνεται επίσης μια προεξοχή στη μέση της κεντρική γραμμής προς τα δεξιά.
Β. Σύμβολο σα ρομφαία ή σα φλόγα. Το πάνω μέρος μοιάζει με περίτεχνα σκαλισμένη κόψη σπαθιού και το κάτω μέρος με λαβή.
Γ. Σύμβολο σαν ψαροκόκαλο ή στάχυ. Διακρίνεται μια ευθεία γραμμή και δύο σειρές από μικρότερες γραμμές που τέμνουν την κεντρική γραμμή. Το σύμβολο είναι κατεστραμμένο τόσο στο πάνω όσο και στο κάτω μέρος του»

Κατάστρωμα

Τη περάσαμε και τη ξαναπεράσαμε με τον Τάσο. Τη φωτογραφίσαμε, τη βιντεοσκοπίσαμε, ανεβήκαμε στο βράχο απέναντι, κατεβήκαμε από κάτω στην όχθη. Θαυμάζαμε τη πανέμορφη κατασκευή και συνειρμικά συγκρίναμε με τη «καινούρια» γέφυρα. Καμία σχέση. Η μία 200-300 χρονών έστεκε αγέρωχη χωρίς σημάδια γήρανσης ενώ η άλλη κοντεύει να καταρρεύσει και ας είναι πολλά χρόνια νεώτερη. Α! και ας μη ξεχνάμε η Γέφυρα του Σταμάτη τοξωτή χωρίς καμία υποστήριξη από κάτω ενώ η άλλη με μία κολώνα στη μέση λες και επίτηδες θέλει να συγκρίνει τη μαστοριά με την αγγαρεία.

Ο κορμός στη μέση αναπόφευκτος χαλάει τη φωτογραφία. Όχι όμως και την ομορφία της Γέφυρας.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η Γέφυρα του Σταμάτη είναι πιο όμορφη από τη Γέφυρα του Παπά με το πυραμιδοειδές της σχήμα, τα 3 τόξα της και το πετρόχτιστο κατάστρωμα, αλλά δεν είναι τόσο κοσμοπολίτικη αφού δεν έχει κοντά της ένα μεγάλο χωριό, ένα νερόμυλο, ή έστω μία μπαρούγκα βρέ αδερφέ. Υπομονετικά τόσα χρόνια χρησιμοποιούνταν  στη διέλευση ανθρώπων, κοπαδιών και καραβανιών. Και βέβαια για αρκετά χρόνια ήταν βασικό σημείο του περάσματος από τη Σμίνθη μέχρι το Ωραίο.

 

 

Ψάξαμε και για τα σύμβολα της γέφυρας αλλά δυστυχώς δε μπορέσαμε να διακρίνουμε τίποτα οπότε δεν έχω και φωτογραφίες παρά μόνο αυτή από το blog του Κου Κόκκα. 

Το σύμβολο

Αφού χορτάσαμε Γέφυρα Σταμάτη είπαμε αν ρίξουμε και μια ματιά στη γύρω περιοχή, ανεβήκαμε σε ένα μονοπατάκι λίγο πιο πάνω όπου  φάινεται ομορφότερη. 

 

Απέραντη ομορφία. Δε περιγράφω άλλο

Λίγο πιο κάτω από τη Γέφυρα ένα ακόμα ρυάκι χύνεται στο Κόσυνθο. Το ακολουθήσαμε για λίγο και φτάσμαε σε ένα σημείο που σχηματίζει ένα όμορφο μικρό και άγριο θα έλεγα φαράγγι με ορμητικό νερό, βράχους και πυκνή βλάστηση. Φωτογραφίες απαραίτητες.

Φαράγγι... λέμε τώρα!

Θέλαμε να περάσουμε και προς το Βασιλοχώρι αλλά χρόνος μας τελείωνε και πήραμε το δρόμο της επιστροφής περνώντας και πάλι από το μονοπατάκι δίπλα από το σπίτι με την αχυρένια σκεπή, το μικρό γεφυράκι, τα καπνοχώραφα (όπου ξέχασα να αναφέρω και την ύπαρξη ενός θερμοκηπίου με λαχανόκηπο και ενα ακόμα ερειπωμένο σπίτι)  και το ανηφορικό μονοπάτι μέχρι το χωματόδρομο.

Καπνοχώραφα, θερμοκήπιο, λαχανόκηπος

Ερείπιο

Αυτή τη φορά είχαμε το Κόσυνθο στα αριστερά και διακρίναμε το δρόμο που φτάνει από τη Σμίνθη στο Βασιλοχώρι, κάποιες μικρές γέφυρούλες και έναν όμορφο καταρράκτη στην απέναντι πλευρά φτάνοντας πολύ κοντά στη Σμίνθη. Οπότε αυτός ο καταρράκτης αποτέλεσε τον επόμενο σταθμό πριν πάρουμε οριστικά το δρόμο της επιστροφής.

Καταρράκτης απέναντι

Πήραμε το αυτοκίνητο, περάσαμε τη γέφυρα της Σμίνθης και στρίψαμε αριστερά προς το Γυμνάσιο. Η άσφαλτος τελείωσε, και έγινε χωματόδρομος. Περάσαμε από ένα μαντρί στα δεξιά που κρεμόταν στο γκρεμό του Κόσυνθου και σε 1-2 λεπτά φτάσαμε. Ο καταρράκτης έπεφτε πάνω σε κάτι βράχους, περνούσε από το χωματόδρομο σχηματίζοντας μία μικρή και εύκολη να τη περάσεις ακόμα και με το αυτοκίνητο νερολακούβα και στη συνέχει έπεφτε μέσα στο Κόσυνθο. Παρόλο που ήταν μικρός ήταν πολύ εντυπωσιακός και όμορφος. Τόση ομορφιά, τόσο κοντά, τόσο εύκολα. Απίθανα.

Καταρράκτης κοντά

 

Χαρτη της βόλτας μας  θα βρείτε στο www.tribmleoutdoors.com Αν είστε μέλη μπορείτε να τον καταβάσετε σε μορφή *.gpx.

Ατέλειωτες οι ομορφιές της Ξάνθης μας. Μόλις τελειώνουμε κάθε βόλτα αρχίζουμε να σκεφτόμαστε την επόμενη. Και ακόμα και αν δε καταλήξουμε κάπου πάντα υπάρχουν τα μέρη που έχουμε ήδη επισκεφτεί που κάθε επίσκεψη είναι μια ξεχωριστή εμπειρία.Stay tuned on baxygr.blogspot.com. 

Αλλωστε «Ο Αντάλοφος μπορεί να περιμένει…» πάσα για την επόμενη ανάρτηση.