Φαντάσματα του Παρελθόντος Μέρος Β'

27 Οκτωβρίου 20112

Η σημερινή ανάρτηση είναι ένα ταξίδι στην ιστορία.

Αφορμή η κατά λάθος «ανακάλυψη» του Κάστρου της Βυζαντινής Ξάνθειας. Τόσα χρόνια νόμιζα ότι η πινακίδα «Βυζαντινή Ξάνθεια» στεκόταν ειρωνικά μπροστά από τη δεξαμενή πάνω από τη Μονή Ταξιαρχών (Ιερατική Σχολή). Αναφέρω τη λέξη «ειρωνικά» γιατί χωρίς να γνωρίζω, νόμιζα ότι αναφέρεται μόνο στο όρθιο κομμάτι του τοίχους που βρίσκεται δεξιά στο χωματόδρομο και στα απομεινάρια τοίχους πίσω από το ξωκλήσι του Προφήτη μετά από το κιόσκι.

Βέβαια το σημείο είναι επίσης γνωστό και σαν «η ακρόπολη της Ξάνθειας» αλλά θεωρούσα ότι δεν είχε απομείνει και τίποτα που να στηρίζει αυτή τη θεωρεία.

Σε μια φθινοπωρινή πρωινή βόλτα λοιπόν,τέλη Οκτωβρίου, μόλις είχε ξημερώσει, με αρκετό αέρα και κρύο που έχει αρχίσει να βγάζει τελευταία,  βρέθηκα στο γηπεδάκι της Ιερατικής και το «πήρα λίγο ανοιχτά» δηλαδή αντί να πάω ευθεία στον Προφήτη Ηλία, προτίμησα να περπατήσω στα όρια του λόφου για να φτάσω μέχρι την υδατοδεξαμενή που τόσο καιρό σνόμπαρα.

Μερικά μέτρα πριν, στα αριστερά,  είδα κάτι ξύλινα σκαλάκια να κατηφορίζουν το λόφο με ανατολική κατεύθυνση. Είπα να τα ακολουθήσω για λίγο γιατί άλλωστε «πόσο μέσα μπορεί να πηγαίνουν αφού είναι δάσος, ε! το πολύ-πολύ ένα μονοπατάκι μερικών μέτρων και μετά επιστροφή στο ίδιο σημείο.»

Το μονοπατάκι όμως συνέχιζε και γω το ακολούθησα γεμάτος περιέργεια. Δεν είχα κάνει πολλά μέτρα αλλά το έβλεπα μπροστά μου να συνεχίζει μέσα  στα δάσος και στη πυκνή βλάστηση, χωρίς να κατεβαίνει χαμηλά  όπως αρχικά είχα νομίσει. Τραβερσάριζε παράλληλα το λόφο και η αλήθεια είναι ότι ένιωσα και μια μικρή ανησυχία για την άγνωστη κατεύθυνση που ακολουθούσα. Η περιέργεια όμως ήταν μεγαλύτερη από το φόβο και συνέχιζα.

Όχι μακριά από τη είσοδο του μονοπατιού η πρώτη μεγάλη έκπληξη. Τόσο μεγάλη όσο και το θεόρατο τοίχος που βρέθηκε ξαφνικά στα δεξιά μου. Λόγω της βλάστησης δεν είχα συνειδητοποιήσει την ύπαρξη του τοίχους στο πλάι και στη κυριολεξία ένιωσα σαν να εμφανίστηκε από το πουθενά μόλις πέρασα από τα δέντρα και τους θάμνους που το έκρυβαν. 

Με τους τεράστιους βράχους στη βάση του στεκόταν σαν ακούνητος γίγαντας δίπλα από το μονοπάτι. Χάζευα μαγεμένος την επιβλητική θωριά του και θαύμαζα τη θεόρατη κατασκευή του. Εκεί πρέπει να βρίσκεται το υψηλότερο σημείο του αφού η κορυφή του τοίχους θα ‘ταν καμία 10αριά μέτρα πιο πάνω.

Το τοίχος συνεχίζει παράλληλα με το μονοπάτι. Για την ακρίβεια έφτιαξαν το μονοπάτι παράλληλα με το τοίχος ίσως και πάνω στα χνάρια ενός αρχαίου μονοπατιού. Αλλού εξίσου ψηλή και επιβλητική, αλλού χαμηλότερη και αλλού έως και ανύπαρκτη και γκρεμισμένη η κατασκευή συνεχίζει και σχηματίζει σχεδόν τετράγωνο πάνω στη περιφέρεια της κορυφής του λόφου.

 

 Σε κάποιο σημείο μάλιστα το μονοπάτι περνάει μέσα από το κάστρο αφού βλέπεις πλέον κτίσματα στα αριστερά σου και μάλιστα φαίνεται κάτι σαν τούνελ ή κάτι σαν διπλό τοίχος ή σαν ερείπια ενός πύργου . Μάλιστα επειδή είναι εσωτερική επιφάνεια είναι ορατή μία κοκκινωπή επίστρωση, κάτι σαν σοβάς,  σε αντίθεση με την ανώμαλη επιφάνεια της τοιχοποιίας που είχα συναντήσει νωρίτερα.

Κάνοντας το κύκλο το κάστρο εξαφανίζεται. Προς τη πλευρά της πόλης βλέπεις ελάχιστα απομεινάρια της οχύρωσης να έχουν πνιγεί μέσα στη βλάστηση. Γυρνώντας προς το χωματόδρομο που οδηγεί στο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία συναντάς το πιο γνωστό κομμάτι του τοίχους αφού είναι ορατό ακόμα και από τη πόλη. Η δομή του είναι διαφορετική. Αντί για τεράστιους στρογγυλοποιημένους βράχους έχει χρησιμοποιηθεί πολύ λάσπη και μικρότερες πέτρες για τη κατασκευή αυτού του κομματιού. 

Το κάστρο τοποθετείται ιστορικά στους μεταβυζαντινούς χρόνους. Έχει ανάλογες υποδομές όπως οι οχυροματικοί πύργοι και δεξαμενές νερού  αλλά λόγω της ανύπαρκτης αρχαιολογικής τους αξίας δεν έχουν γίνει ενέργειες για την αξιοποίηση του. Υπάρχουν θεωρίες που λένε ότι ο οικισμός που προϋπήρχε  και καταστράφηκε από πυρκαγιά πριν από το 1850 ήταν ο απόγονος της  Βυζαντινής Ξάνθειας και στη συνέχεια η τωρινή Παλιά πόλη της Ξάνθης έχει στοιχεία από το παρελθόν αφού οι σχηματισμοί των σπιτιών και ο σχεδιασμός των δρόμων με καμπυλώσεις, στενέματα και αδιέξοδα ήταν χαρακτηριστικό των βυζαντινών οικισμών. Δες σχετικά εδώ και εδώ  .

Στην ευρύτερη περιοχή υπήρχε και η Αρχαία Ξάνθεια αλλά η ακριβής τοποθεσία της δεν έχει επαληθευτεί και τοποθετείται ανατολικότερα και λίγο πιο νότια κοντύτερα στη λίμνη Βιστωνίδα. Έτσι δεν ταυτίζεται η αρχαία Ξάνθεια με τη Βυζαντινή. Περισσότερα σχετικά ιστορικά στοιχεία εδώ

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη όχι μόνο για το κάστρο της Βυζαντινής Ξάνθειας αλλά γι αολόκληρη τη περιοχή μας θα βρείτε εδώ.

Πολλοί θρύλοι συνδέουν το κάστρο με τη Βασίλισσα Ξανθίππη και μιλούν για υπόγεια τούνελ που έφταναν μέχρι το Κόσυνθο ή για μία τεράστια σήραγγα από  όπου περνούσε το ολόχρυσο άρμα της Βασίλισσας για φτάσει μέχρι το Πολύστηλο και τα Αρχαία Άβδηρα για να πάρει το  μπάνιο της. Επίσης πολλές ιστορίες με χρυσοθήρες, σπηλιές και άλλοι θρύλοι έχουν δώσει μια υπερφυσική υπόσταση στη τοποθεσία. Μέχρι και ότι όλος ο λόφος είναι κούφιος και ότι ακόμα μέσα του φυλάει τον θησαυρό της Ξανθίππης. Μάλλον η Ξανθίππη είναι περισσότερο μυθικό πρόσωπο και όχι πραγματικό, πιθανόν να βρέθηκαν νομίσματα στη περιοχή αλλά σίγουρα όχι ο θησαυρός της Βασίλισσας, και όσο αφορά τις σπηλιές και αυτό πρέπει να είναι αλήθεια αφού στη περιοχή υπήρχε αρχαίο ορυχείο. Κάποια είσοδος του ορυχείου είναι ακόμα ορατή πάνω στο δρόμο Ξάνθης Σταυρούπολης. Μάλιστα λέγεται ότι πριν καμιά 40αρια χρόνια το δασαρχείο ή η αστυνομία ανατίναξαν και έκλεισαν κάποιες εισόδους του ορυχείου γιατί είχαν χαθεί άνθρωποι ψάχνοντας το περίφημο μέν ανύπαρκτο δε θησαυρό. 

Θρύλοι, μύθοι, ιστορίες παραμύθια, αλήθειες ή ψέματα. Όπως και να έχει με ή χωρίς χρυσό, αρχαίο, βυζαντινό ή νέο, μισογκρεμισμένο ή μισοδιατηρημένο το κάστρο βρίσκεται εκεί. Φαντάσματα του παρελθόντος κρατούν καλά φυλαγμένα τα μυστικά τους και η πυκνή βλάστηση φροντίζει να κρύβονται όλο και περισσότερο κάθε μέρα που περνάει.

 Η δεξιά εικόνα στην τελευταία ιστοσελίδα που παραθέτω ίσως να είναι και η μοναδική σύγχρονη φωτογραφία που βρήκα και δείχνει τη πραγματική δομή και το σχήμα του κάστρου. 

Μακάρι κάποτε να το ξαναδούμε έτσι.