ΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗ

 Σάββατο 16/02/2012

Αυτή τη φορά ήταν η σειρά της Γέφυρας του Σταμάτη. Τι είναι πάλι τούτο θα πείτε ε? Ε! έτσι είπα και γώ όταν πρωτοδιάβασα για αυτήν και το έριξα σαν ιδέα για βόλτα.  Έτσι είπαμε  με τον Τάσο να τη επισκευτούμε. Έπεσε η σχετική μελέτη στις γνωστές σελίδες και στο google.maps και προγραμματίσαμε τη βόλτα μας. Η αλήθεια είναι ότι δε χρειάστηκε και πολύ προσπάθεια διότι στο internet βρίκεται ακόμα και το στίγμα της (Ν 41.14.926, Ε 24.50.919) ενώ και στο google.maps σε μεγέθυνση φαίνεται πεντακάθαρα και υπάρχει και φωτογραφία geotag του Κου Κονταρίδη

Ορίστε Λοιπόν κάποια γεωγραφικά στοιχεία από το pomakohoria.blogspot.gr 

«Η γέφυρα του Σταμάτη βρίσκεται σε υψόμετρο 330 μ. (γεωγραφικό στίγμα Ν 41.14.926, Ε 024.50.919) και έχει προσανατολισμό Ν-Β (βόρεια έξοδος προς Ωραίον). Απέχει 3.5 χλμ από τη Σμίνθη, ακολουθώντας τον παλιό δρόμο Σμίνθης-Ωραίου (38). Το μονοπάτι ερχόταν εδώ από τα χωριά Προσήλιο και Χρυσό (περνώντας από τη θέση Τοκμάκοβο) και μετά τη γέφυρα κατευθύνονταν προς το Ωραίον ή τον Κύκνο. Το μονοπάτι από Ορεστινή (39) συναντούσε το μονοπάτι από Ισαία στον οικισμό Γκάτσκοβο.» 

και …

« Η ονομασία της γέφυρας όπως και του παρακείμενου οικισμού στα πομάκικα είναι «Σταμάτη-μος» («μοστ» στα βουλγαρικά σημαίνει γέφυρα) ή Σταμάτ κιουπρού. Το Σταμάτη-μος (Βασιλοχώρι) δεν πρέπει να συγχέεται με το χωριό Σταμάτιο (Σταματάτσκο) που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της γέφυρας του Παπά και είναι κτισμένο σε υψόμετρρο 560 μέτρων γύρω από την κορυφή Τσούκα (υψ. 634 μ.). Η χρήση του ονόματος Σταμάτης τόσο για τη γέφυρα αυτή όσο και για τους οικισμούς Σταματάτσκο και Σταμάτη-μος δε μπορεί να είναι τυχαία. Ο εκπαιδευτικός Γ.Ταουκτσόγλου το 1961 σημειώνει ότι ο Σταμάτης ήταν παπάς και δυναμικό μέλος της δημογεροντίας (42). Ντόπιοι Πομάκοι πάλι μας ανέφεραν ότι ήταν ο μάστορας που έφτιαξε το γεφύρι και ότι την κατασκευή ανέθεσε κάποιος σουλτάνος.»

Δηλαδή η Γέφυρα του Σταμάτη βρίσκεται κοντά στον οικισμό Βασιλοχώρι (Σταμάτη μος στα πομάκικα) στα Νότια-Νοτιανατολικά του Ωραίου και όχι στο χωριό Σταμάτι (Σταματάτσκο στα πομάκικα) που βρίσκεται στα Νοτιοδυτικά του Ωραίου ακολουθώντας το δρόμο προς το χωριό Ρεύμα και κοντά στη γέφυρα τουΠαπά. Προφανώς ο Σταμάτης ήταν σημαίνον πρόσωπο της περιοχής και το όνομά του δόθηκε σαν τοπονύμιο σε διάφορα μέρη ... για να μας μπερδεύει.

Ένα θέμα είναι ότι στο google.maps google.mapsσαν Βασιλοχώρι φαίνεται μια περιοχή Νότια του Ωραίου που όσο και αν έψαξα δε βρήκα ίχνη από σπίτια οπότε υποθέτω ότι είναι λάθος τοποθέτηση της google. Προφανώς το Βσιλοχώρι είναι ακόμα πιο Νότια, δίπλα στο Κόσυνθο και όπως περιγράφεται  παραπάνω ταυτίζεται πλήρως με το Σταμάτη μος. Αν κάνω λάθος διορθώστε με.

Φτάσαμε λοιπόν πρωί – πρωί, όπως συνήθως, στη Σμίνθη παρκάραμε και πήραμε το χωματόδρομο που αποτελούσε το παλιό μονοπάτι προς το Σταμάτι και μετά Ωραίο. Βέβαια το συνολικό μονοπάτι μέχρι να βρεις την άσφαλτο προς το Σταμάτι είναι πάνω από 10 χιλιόμετρα αλλά εμείς δε χρειάστηκε να διανύσουμε παρά μονό τα 3 από αυτό μέχρι να βρούμε τη διασταύρωση που δεξια σε περίπου 600-700 μέτρα θα μας έβγαζε στη Γέφυρα.

Από πολύ νωρίς πήραμε μια ιδέα για το τι πρόκειται να ακολουθήσει όταν περίπου 200 μέτρα από την αφετηρία μας είχαμε μια καταπληκτική  θέα το Κόσυνθου που έρεε κάτω από τα πόδια μας. Να σημειώσουμε εδώ ότι στο google.maps το Κόσυνθο θα τον συναντήσετε σαν Μεγάλο Ρέμα. Μέτά τη Σμίνθη συνεχίζει μέχρι το 8^Ο και στη συνέχεια ενώνεται με τον άλλο κλάδο που κατεβαίνει από το Γέρακα και συνεχίζει στα «Τέμπη» (sic), εδώ και εδώ ,  μέχρι τη Ξάνθη και παρακάτω.

Κόσυνθος κοντά στη Σμίνθη

 Το άλλοτε φαρδύ μονοπάτι έχει καταστραφεί. Κοντά στη Σμίνθη ο χωματόδρομος έχει υποχωρήσει και από τις 2 πλευρές αφήνοντας ανάμεσα μόνο μια στενή λωρίδα για να περάσεις με τα πόδια ενώ λίγο πιο πάνω έχει καταρρεύσει ολόκληρο και στη κυριολεξία έχει βυθιστεί μέσα στο Κόσυνθο. Από κεί περνάς από το πλάι στο χείλος το γκρεμού.

Και το βουνό γκρεμίστηκε

Η υπόλοιπη διαδρομή για 2.5 – 3 χιλιόμετρα δεν έχει κάποιο πρόβλημα και συνεχίζει χαρίζοντας όμορφες εικόνες με το ποτάμι στο πλάι σου και κάποιες εγκαταστάσεις (δεξαμενές μάλλον) σε 1-2 σημεία. Ρεματάκια κατεβαίνουν από το βουνό και καταλήγουν μέσα στο Κόσυνθο σχηματίζοντας μικρά "καταρακτάκια" αν μπορείς να τα πείς ετσι και λιμνούλες. 

Κάθε στροφή και καταρράκτης

Αφήσαμε το κεντρικό μονοπάτι και ακολουθήσαμε δεξιά ένα κατηφορικό μέχρι τα καπνοχώραφα του Βασιλοχωρίου. Απέναντί μας οι οικισμός εγκαταλειμμένος αφού ούτε κίνηση υπήρχε ούτε κάποια καμινάδα έδειχνε σημεία ζωής. Ψηλά ένας τεράστιος βράχος απειλή για τα σπίτια και λίγο αριστερά ένας μικρός καταρράκτης, που όσο και αν προσπάθησα δε κατάφερα να πετύχω μια καλή φωτογραφία.  Στα δεξιά μας η «καινούργια» γέφυρα που οδηγεί από τα καπνοχώραφα στο χωρίο. Τα εισαγωγικά έχουν εδώ ειρωνικό χαρακτήρα καθώς αυτή η κατασκευή που σίγουρα δεν είναι τόσο παλιά όσο η γέφυρα που θέλαμε να φτάσουμε, έχει τα μαύρα της τα χάλια. Σκουριασμένα σίδερα, σπασμένο στηθαίο, και κάποιες παλέτες που απαγόρευαν τη πρόσβαση για λόγους ασφαλείας  υποθέτω, ένωναν τις 2 πλευρές. 

Βασιλοχώρι κοντά

Βασιλοχώρι μακριά

Εννοείτε πως δεν περάσαμε.  Συνεχίσαμε αριστερά πάνω στο μονοπατάκι. Περάσαμε ένα μικρό γεφυράκι και προσπεράσαμε 2 σπίτια που ήταν από την από δώ μεριά ( το ένα με αχυροσκεπή) 

Καλύβα με αχυροσκεπή

 και … το μονοπάτι έβγαζε, τι έβγαζε δηλαδή; περνούσε πάνω από τη Γέφυρα του Σταμάτη. Και στραβός να έισαι πέφτεις επάνω της. Μια πανέμορφη,  τρίτοξη, πετρινη γέφυρα ενώνει τις 2 όχθες του Κόσυνθου και οδηγέι προς τα Βόρεια. Το κατάστρωμα είναι ανηφορικό μέχρι τη μέση σχηματίζοντας μια πυραμίδα και έχει στηθαίο 55εκ περίπου για τη προστασία του διαβάτη. 

Ετσι συναντάς τη γέφυρα

Περισσότερες λεπτομέρειες και πάλι από το pomakohoria.blogspot.gr 

«Η γέφυρα του Σταμάτη είναι τρίτοξη με προσανατολισμό Ν-Β (βόρεια έξοδος προς Ωραίον). Το μήκος του καταστρώματος είναι 41 μ. και το πλάτος του 2.80 μ. Το στηθαίο πάνω στο κατάστρωμα είναι ιδιαίτερα ψηλό, 55 εκ. Η καμάρα του μεγάλου τόξου έχει μήκος 16 μ. και ύψος 8.20 μ. ενώ απέχει από την κορυφή του καταστρώματος 1.30 μ. Χαρακτηριστικό είναι το δέσιμο των λίθων του τόξου με εναλλάξ τοποθέτηση μεγαλύτερων και μικρότερων λίθων ώστε να δένεται η κατασκευή, δημιουργώντας σφήνες μέσα στο τόξο. Οι πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για το μεγάλο τόξο έχουν μήκος 53 εκ. Το βόρειο τόξο έχει μήκος 5.80 μ. και ύψος 5.50 μ., ενώ το μήκος του νότιου τόξου είναι 1.50 και το ύψος του 4 μ. Για το μεγάλο τόξο από την ανατολική όψη χρησιμοποιήθηκαν 142 πέτρες μήκους 52 εκ. Στα μικρότερα τόξα οι πέτρες που χρησιμοποιούνται είναι 7 πόντους μικρότερες σε μήκος (το μήκος τους είναι 45 εκ.) από εκείνες του κεντρικού τόξου. Η καμπύλωση του μεγάλου τόξου δεν ξεκινάει από την επιφάνεια του νερού αλλά εδράζεται σε βάθρα ύψους δύο μέτρων. Το γείσο του τόξου έχει βάθος 5 εκ. Στο βορειοδυτικό βάθρο του μεσαίου τόξου παρατηρείται τριγωνική προεξοχή που προστάτευε το βάθρο από τις πιέσεις του νερού. Το ύψος αυτής της «πλώρης» είναι 2.20 μ., ενώ οι πλευρές του τριγώνου έχουν μήκος 1.80 μ. και 1.90 μ. αντίστοιχα. Στο βάθρο του ίδιου τόξου υπάρχει μια τετράγωνη οπή, από εκείνες που είχαν χρησιμοποιηθεί για τη σκαλωσιά. Οι υπόλοιπες ανάλογες τρύπες είχαν καλυφθεί από τους κατασκευαστές.
Στη γέφυρα του Σταμάτη αξίζει να προσέξουμε τρία σύμβολα που έχουν χαραχθεί στο δεξί μέρος της ανατολικής όψης του μεγάλου τόξου. Τα σύμβολα που είναι ορατά πάνω σε τρεις πέτρες του τόξου είναι:
Α. Σύμβολο που μοιάζει με ανθρώπινη φιγούρα ή κλειδί. Αποτελείται από έναν κύκλο στο πάνω μέρος, μία μακριά γραμμή και έχει δύο γραμμές στο κάτω μέρος σαν πόδια (η αριστερή κοντύτερη από τη δεξιά). Διακρίνεται επίσης μια προεξοχή στη μέση της κεντρική γραμμής προς τα δεξιά.
Β. Σύμβολο σα ρομφαία ή σα φλόγα. Το πάνω μέρος μοιάζει με περίτεχνα σκαλισμένη κόψη σπαθιού και το κάτω μέρος με λαβή.
Γ. Σύμβολο σαν ψαροκόκαλο ή στάχυ. Διακρίνεται μια ευθεία γραμμή και δύο σειρές από μικρότερες γραμμές που τέμνουν την κεντρική γραμμή. Το σύμβολο είναι κατεστραμμένο τόσο στο πάνω όσο και στο κάτω μέρος του»

Κατάστρωμα

Τη περάσαμε και τη ξαναπεράσαμε με τον Τάσο. Τη φωτογραφίσαμε, τη βιντεοσκοπίσαμε, ανεβήκαμε στο βράχο απέναντι, κατεβήκαμε από κάτω στην όχθη. Θαυμάζαμε τη πανέμορφη κατασκευή και συνειρμικά συγκρίναμε με τη «καινούρια» γέφυρα. Καμία σχέση. Η μία 200-300 χρονών έστεκε αγέρωχη χωρίς σημάδια γήρανσης ενώ η άλλη κοντεύει να καταρρεύσει και ας είναι πολλά χρόνια νεώτερη. Α! και ας μη ξεχνάμε η Γέφυρα του Σταμάτη τοξωτή χωρίς καμία υποστήριξη από κάτω ενώ η άλλη με μία κολώνα στη μέση λες και επίτηδες θέλει να συγκρίνει τη μαστοριά με την αγγαρεία.

Ο κορμός στη μέση αναπόφευκτος χαλάει τη φωτογραφία. Όχι όμως και την ομορφία της Γέφυρας.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι η Γέφυρα του Σταμάτη είναι πιο όμορφη από τη Γέφυρα του Παπά με το πυραμιδοειδές της σχήμα, τα 3 τόξα της και το πετρόχτιστο κατάστρωμα, αλλά δεν είναι τόσο κοσμοπολίτικη αφού δεν έχει κοντά της ένα μεγάλο χωριό, ένα νερόμυλο, ή έστω μία μπαρούγκα βρέ αδερφέ. Υπομονετικά τόσα χρόνια χρησιμοποιούνταν  στη διέλευση ανθρώπων, κοπαδιών και καραβανιών. Και βέβαια για αρκετά χρόνια ήταν βασικό σημείο του περάσματος από τη Σμίνθη μέχρι το Ωραίο.

 

 

Ψάξαμε και για τα σύμβολα της γέφυρας αλλά δυστυχώς δε μπορέσαμε να διακρίνουμε τίποτα οπότε δεν έχω και φωτογραφίες παρά μόνο αυτή από το blog του Κου Κόκκα. 

Το σύμβολο

Αφού χορτάσαμε Γέφυρα Σταμάτη είπαμε αν ρίξουμε και μια ματιά στη γύρω περιοχή, ανεβήκαμε σε ένα μονοπατάκι λίγο πιο πάνω όπου  φάινεται ομορφότερη. 

 

Απέραντη ομορφία. Δε περιγράφω άλλο

Λίγο πιο κάτω από τη Γέφυρα ένα ακόμα ρυάκι χύνεται στο Κόσυνθο. Το ακολουθήσαμε για λίγο και φτάσμαε σε ένα σημείο που σχηματίζει ένα όμορφο μικρό και άγριο θα έλεγα φαράγγι με ορμητικό νερό, βράχους και πυκνή βλάστηση. Φωτογραφίες απαραίτητες.

Φαράγγι... λέμε τώρα!

Θέλαμε να περάσουμε και προς το Βασιλοχώρι αλλά χρόνος μας τελείωνε και πήραμε το δρόμο της επιστροφής περνώντας και πάλι από το μονοπατάκι δίπλα από το σπίτι με την αχυρένια σκεπή, το μικρό γεφυράκι, τα καπνοχώραφα (όπου ξέχασα να αναφέρω και την ύπαρξη ενός θερμοκηπίου με λαχανόκηπο και ενα ακόμα ερειπωμένο σπίτι)  και το ανηφορικό μονοπάτι μέχρι το χωματόδρομο.

Καπνοχώραφα, θερμοκήπιο, λαχανόκηπος

Ερείπιο

Αυτή τη φορά είχαμε το Κόσυνθο στα αριστερά και διακρίναμε το δρόμο που φτάνει από τη Σμίνθη στο Βασιλοχώρι, κάποιες μικρές γέφυρούλες και έναν όμορφο καταρράκτη στην απέναντι πλευρά φτάνοντας πολύ κοντά στη Σμίνθη. Οπότε αυτός ο καταρράκτης αποτέλεσε τον επόμενο σταθμό πριν πάρουμε οριστικά το δρόμο της επιστροφής.

Καταρράκτης απέναντι

Πήραμε το αυτοκίνητο, περάσαμε τη γέφυρα της Σμίνθης και στρίψαμε αριστερά προς το Γυμνάσιο. Η άσφαλτος τελείωσε, και έγινε χωματόδρομος. Περάσαμε από ένα μαντρί στα δεξιά που κρεμόταν στο γκρεμό του Κόσυνθου και σε 1-2 λεπτά φτάσαμε. Ο καταρράκτης έπεφτε πάνω σε κάτι βράχους, περνούσε από το χωματόδρομο σχηματίζοντας μία μικρή και εύκολη να τη περάσεις ακόμα και με το αυτοκίνητο νερολακούβα και στη συνέχει έπεφτε μέσα στο Κόσυνθο. Παρόλο που ήταν μικρός ήταν πολύ εντυπωσιακός και όμορφος. Τόση ομορφιά, τόσο κοντά, τόσο εύκολα. Απίθανα.

Καταρράκτης κοντά

 

Χαρτη της βόλτας μας  θα βρείτε στο www.tribmleoutdoors.com Αν είστε μέλη μπορείτε να τον καταβάσετε σε μορφή *.gpx.

Ατέλειωτες οι ομορφιές της Ξάνθης μας. Μόλις τελειώνουμε κάθε βόλτα αρχίζουμε να σκεφτόμαστε την επόμενη. Και ακόμα και αν δε καταλήξουμε κάπου πάντα υπάρχουν τα μέρη που έχουμε ήδη επισκεφτεί που κάθε επίσκεψη είναι μια ξεχωριστή εμπειρία.Stay tuned on baxygr.blogspot.com. 

Αλλωστε «Ο Αντάλοφος μπορεί να περιμένει…» πάσα για την επόμενη ανάρτηση.

Η Γέφυρα του Παπά

09/02/2012

Κάποιες φορές σου καρφώνονται κάποια πράγματα στο μυαλό (που δεν είναι πράγματα σύμφωνα με όσα ακούγονται τελευταία) που δε μπορείς να τα βγάλεις με τίποτα. Κάτι τέτοιο έπαθα και γώ όταν για πρώτη φορά έμαθα για τη γέφυρα του Παπά κοντά στο Ωραίο. Σιγά το πράμα θα μου πεις. Μια γέφυρα ε! και;  Κι’ όμως. Κόλλησα και δε ξεκόλλησα παρά μόνο το Σάββατο που μας πέρασε. Ας τα πάρουμε από την αρχή όμως.

Για τη γέφυρα το Παπά έμαθα μέσα από τις σελίδα www.pomakohoria.grόταν έψαχνα πληροφορίες για το ανάγλυφο του Μίθρα που αναφέρω στη προηγούμενη ανάρτηση ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΑΣ. Αυτή η ιστοσελίδα, εκτός από ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία αφιερώνει ένα ολόκληρο tag στα γεφύρια και τα μονοπάτια της ορεινής περιοχής. Μέσα από κει έμαθα για τα ένα σωρό γεφύρια, για  τις διαστάσεις τους, για τον τρόπο που χτιζόταν, για τις ανάγκες που εξυπηρετούσαν, για το δαιδαλώδες δίκτυο των μονοπατιών που ένωναν παλιά τα χωριά και τους οικισμούς, για τις εμπορικές σχέσεις των ανθρώπων πριν από 400-500 χρόνια κ.α. π.χ ποιος θα πίστευε ότι υπάρχει μονοπάτι που ένωνε τη Φιλιππούπολη με το Πόρτο Λάγος ή τη Κομοτηνή και ότι πολλά μονοπάτια είτε ενωνόταν είτε αποτελούσαν μέρος της Εγνατίας Οδού που έφτανε μέχρι τη Κωνσταντινούπολη;

Αλλά ας μη κάνω τον έξυπνο και σφετεριστώ τη μελέτη που έκαναν τα παιδιά του www.pomakohoria.gr,  αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες είστε μόνοι ένα κλίκ μακριά. Βέβαια θα ήταν αδικο να μην αναφέρουμε επίσης και τη σελίδα του Κου Νίκου Κόκκα που επίσης δίνει πάρα πολλές πληροφορίες. Αλλωστε αυτές οι 2 σελίδες περιέχουν και μερικά ίδια στοιχεία και αλληλοσυμπληρώνονται.

Με τη πρώτη συνάντησή μου λοιπόν με τη γέφυρα του Παπά έψαχνα να βρω που είναι και πώς πάς εκεί. Διασταύρωσα με γνωστούς τις πληροφορίες που μου έδιναν καθώς τη θεωρούσα κάτι σαν χαμένη πόλη. Πως μου μπήκε η ιδέα τη φανταζόμουν κάπου απόμακρα σε πυκνή βλάστηση, παρατημένη και χωρίς να είναι γνωστή σε κανένα. Τελικά αποδείχτηκε ότι βρίσκεται σε πολλές άλλες ιστοσελίδες,  σε πολλές φωτογραφίες τουριστικών οδηγών της Ξάνθης, και σε πολλά λευκώματα συλλόγων. Ακόμα και σε φωτογραφία στα εξωτερικά  του Νοσοκομείου μας την βρήκα.

Δε βαριέσαι! Για μένα ήταν το Ελντοράντο  μου και ήθελα οπωσδήποτε να πάω να τη δω με τα ίδια μου τα μάτια. Ο Σάββας μόνο έχει πάει εκεί 3-4 φορές. Και ο Ιμπο που έχει καταγωγή από κει πάνω μου επιβεβαίωσε τις πληροφορίες.

Ο Τάσος μοιραζόταν τις ίδιες ανησυχίες με μένα και αφού όλοι οι υπόλοιποι ήταν «κωλυόμενοι»  κανονίσαμε οι δύο μας τη βόλτα.  Ήταν περίπου  6:30 το πρωί του Σαββάτου. Αφού κάναμε τον απαραίτητο ανεφοδιασμό σε καφέ και τυρόπιτες ξεκινήσαμε. Θέλαμε να περάσουμε τα γνωστά μέρη μέχρι τη Σμίνθη μέσα στο σκοτάδι ώστε να μας προφτάσει το φώς καθώς θα παίρνουμε τον άγνωστο δρόμο προς το Ωραίο. Και για τους δύο μας η περιοχή δεν ήταν τελείως άγνωστη. Είχαμε αναμνήσεις από κάποιες εκδρομές αλλά από τα παιδικά μας χρόνια… πολλά χρόνια πίσω. 

Ο Τάσος ας πούμε θυμόταν τις επισκέψεις και τη φιλοξενία που τύγχαναν στις βόλτες τους στα χωρία με τον πατέρα του και εγώ θυμόμουν την εκδρομή που οργάνωνε κάθε χρόνο στο εκκλησάκι του Αγίου Στυλιανού ο Κυρ Στέλιος ανήμερα της γιορτής του Αγίου. Μάζευε όλη τη γειτονία και όποιον άλλον ήθελε να πάει με το λεωφορείο του και μας έφερνε στο Ωραίο. Είχαμε και Παπά μαζί μας αφού το εκκλησάκι άνοιγε μόνο τότε. 

Μετά τη Θεία Λειτουργία όλες οι γυναίκες έπαιρναν καλαμποκίσιο αλεύρι από το μπακάλικο του Ωραίου. Ένα ετοιμόρροπο κτήριο απ’ ότι θυμάμαι με μεγάλα μεταλλικά στόρια και ένα ξύλινο πατάρι με τα καλαμποκόσακα. Έκανε χρυσές δουλειές εκείνη τη μέρα.

 

Διασχίσαμε το Ωραίο. Έψαχνα να βρω κάτι που να μοιάζει αλλά τίποτα. Υπάρχει ένα μπακάλικο εκεί που πιθανόν να είναι στη θέση αυτού που θυμόμουν αλλά ούτε ετοιμόρροπο ήταν, ούτε μεγάλη πόρτα με μεταλλικά στόρια είχε ούτε πατάρι μπόρεσα να διακρίνω πίσω από το καινούργιο αλουμινένιο κούφωμα με το διπλό τζάμι. Εξέλιξις!!!

 

Όπως και πριν το Ωραίο ο ορεινός δρόμος συνεχίζει να έχει πολλές στροφές. Είναι χαρακτηριστικές 2 μεγάλες «φουρκέτες» και να σου η μικρή καφέ πινακίδα με τα κίτρινα γράμματα που μας δείχνει τη κατεύθυνση προς τον νερόμυλο. 

Ούτε 4 χιλιόμετρα μετά το Ωραίο. Ένας κατηφορικός χωματόδρομος 200-300 μέτρων είναι το τελευταίο κομμάτι. Δεν είναι δύσκολο να τον περάσεις με συμβατικό όχημα αλλά λυπάσαι το αυτοκίνητο που ξύνεται από τα τσαλιά και τα κλαδιά. Αν ξέραμε πόσο κοντά ήταν θα αφήναμε το αμάξι εκεί πάνω και θα κατεβαίναμε με τα πόδια. Άλλωστε ο Σάββας και ο Ιμπο μας είχαν ενημερώσει πόσο κοντά από εκεί είναι η γέφυρα.

 Ο χωματόδρομος καταλήγει μέσα στη αυλή του μύλου. Ο ίδιος ο μύλος είναι ενα παλιό πετρόχτιστο οίκημα που το έλεγες και εγκαταλειμμένο. Η κλειδαριά στη πόρτα όμως έλεγε το αντίθετο. Μία μικρή παράγκα παραδίπλα για να ξεκουράζεται ο μυλωνάς και ένα κιόσκι με ένα μεγάλο τραπέζι για τα γλέντια του. Εκείνη την ώρα δεν ήταν κανένας εκεί. Από την αριστερή μεριά του μύλου έχει φύγει ο σοβάς και φαίνονται η πετροδομή. Από εκεί κατεβαίνει και ο ξύλινος «σωλήνας» για το πλυντήριο. Στη βάση του σωλήνα  μια γούρνα σκαμμένη στο έδαφος με ξύλινη επένδυση αποτελεί το κάδο. Εκεί βάζαν οι νοικοκυρές τις κουβέρτες, τα παπλώματα, τα σκεπάσματα, και ότι άλλο θέλανε και η δύναμη του νερού που έπεφτε από ψηλά έκανε τη δουλεία του. Γνήσιο σαπούνι και μπόλικο πεντακάθαρο νερό. Δε χρειαζόταν τίποτα άλλο. Αριστερά έαν μικρό ρυάκι κατεβαίνει.  Δίπλα από το πλυντήριο και από κάτω στα δεξία, λές και βγαίνει από τα σπλάχνα του μύλου,  το κανάλι , αυτό που οδήγει  το νερό και χτυπάει πάνω στη φτερωτή για να γυρίσουν οι μυλόπετρες. 

 Δίπλα από το μύλο το ποτάμι και 30 μέτρα πιο κάτω… η γέφυρα του Παπά. Μια εντυπωσιακή δίτοξη  πέτρινη γέφυρα που στέκει εκεί,  πάνω από 600 χρόνια όπως λέγεται. 

Θα δανειστώ τη παρακάτω παράγραφο από τη σελίδα www.pomakohoria.gr  για να δώσω κάποια στοιχεία.
 

«Η γέφυρα του παπά είναι δίτοξη με μήκος καταστρώματος 26 μ. και πλάτος 2.20 μ. με προσανατολισμό ΒΑ-ΝΔ (ΒΑ έξοδος προς Ωραίον). Το μεγάλο τόξο έχει μήκος 11.70 μ. και ύψος 6.70 μ. Η κορυφή του τόξου απέχει από το πάνω μέρος του στηθαίου 1.50 μ. Το στηθαίο του καταστρώματος έχει ύψος 30 εκ. Οι πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί για την καμάρα έχουν μήκος 51 εκ. Το μικρότερο τόξο έχει ύψος 2.50 μ. και μήκος 1.50 μ. Η γωνία όπου συνεχίζει ο ΝΔ πτερυγότοιχος διαμορφώνεται με μια κλειστή καμάρα. Το λιθόστρωτο, που είναι κατασκευασμένο από ακανόνιστα τοποθετημένες πέτρες των γύρω βουνών, πλαισιώνεται με στενές πέτρινες λωρίδες, και είναι σκεπασμένο με χώμα για να διευκολύνεται η διάβαση»

Πάντως αξίζει μια επίσκεψη στη σελίδα για να μάθετε αρκετά πράγματα και όχι μόνο για τα γεφύρια και τους νερόμυλους της περιοχής.

Η γέφυρα του Παπά βρίσκεται πάνω στο Κόσυνθο και ήταν ένα από τα περάσματα από τα ανατολικά πομακοχώρια  προς τα δυτικά και μακρύτερα προς τα Χριστιανικά χωριά. Στη προέκταση της γέφυρα υπάρχει ακόμα το παλιό μονοπάτι που αν το ακολουθήσεις μπορεί να βγεις και μέχρι τη Σταυρούπολη ίσως. Είναι άγνωστο πως πήρε αυτό το όνομα αλλά πιθανολογείται ότι κάποιος Παπάς κάποτε πρέπει να πρωτοστάτησε για να κατασκευαστεί και ίσως βρήκε και τους οικονομικούς πόρους. Κλήθηκαν εξειδικευμένοι μάστορες γιατί η κατασκευή μιας γέφυρας δεν ήταν απλό πράμα. Τα γεφύρια εκείνη την εποχή είχαν πολύ σημαντικό ρόλο στις μεταφορές και συνήθως στη γύρω περιοχή παραμόνευαν ληστές για να χτυπήσουν τα καραβάνια που αναγκαστικά περνούσαν από εκεί. Για αυτό το λόγο σε πολλές γέφυρες επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βρισκόταν στρατιωτικά φυλάκια για να προστατεύουν τα περάσματα. Επίσης κοντά στις γέφυρες χτιζόταν και οι μύλοι ώστε να είναι κοντά στις κύριες οδικές αρτηρίες και να διευκολύνεται το άλεσμα .  Μη τα ξαναλέμε, περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα που υπέδειξα παραπάνω.

Είχε πολύ νερό το ποτάμι εκείνη τη μέρα και δεν υπήρχε τρόπος να πάμε κάτω από τη γέφυρα από εκεί. Ένα μικρό μονοπατάκι ξεκινάει ανάμεσα στο μύλο και στη παράγκα και βγάζει στο ύψωμα πάνω και δεξιά από την αυλή.  Εκεί φάινεται και το καναλάκι που στέλνει το νερό στο μύλο.

Συνεχίσαμε καμιά 100αρία μέτρα στο σύνολο και βρεθήκαμε πάνω από τη γέφυρα. Στην άκρη της γέφυρας μία baruga. Έτσι ονομάζεται στα πομάκικα μια πέτρινη κατασκευή που χρησίμευε σαν ποτίστρα για τα ζώα.  Έσκαβαν μία τρύπα στο χώμα και την έχτιζαν ημικυκλικά με πέτρες για να μη πέφτει το χώμα μέσα.

Πάνω στο κατάστρωμα είχε πιάσει χώμα που από τις βροχές έγινε λάσπη. Έτσι φαινόταν πολύ καθαρά τα ίχνη από κάποιο κοπάδι που προφανώς πέρασε πρόσφατα. Διασχίσαμε τη γέφυρα και βρεθήκαμε από την άλλη πλευρά. Χωρίς στηθαίο παρά μονάχα ένα μικρό πεζουλάκι δεξιά και αριστερά , σε πιάνει και κάποια ανησυχία όπως βλέπεις το νερό ορμητικό να περνάει από κάτω σου. 

 

Στο τελείωμα, πάνω στο κατάστρωμα μια μεγάλη τρύπα σαν σκαμμένη με το χέρι. Στην αρχή σκεφτήκαμε κάποια πρόσχωση αλλά αργότερα μας είπαν ότι είναι έργο χρυσοθήρων.  Έχει μπόλικους από δαύτους εκεί πάνω. Ευδοκιμεί το είδος.

Δεν ακολουθήσαμε το μονοπάτι παρά πήραμε για λίγο παράλληλα προς το ποτάμι και κατεβήκαμε χαμηλά κάτω από τη γέφυρα. Καθόμουν και τη χάζευα. Έστεκε τόσα χρόνια εκεί αγέρωχη κα αντιστεκόταν στις ορέξεις του Κόσυνθου που όπως ξέρουμε μερικές φορές είναι πολύ άγριες. Στο μυαλό μου σχηματιζόταν εικόνες. Εργάτες να παλεύουν με τις πέτρες για το χτίσιμο, κοπάδια ζώων και τσοπαναραίοι, καραβάνια με μουλάρια και καμήλες ακόμα φορτωμένα με εμπορεύματα, έμποροι, στρατιώτες, αγρότες, αγωγιάτες  να διασχίζουν τη γέφυρα, και οι κυράδες στο ποτάμι να πλένουν τα σκεπάσματά τους. Πόσα πόδια τη περπάτησαν. Σε ζευγάρια ή σε τετράδες πρέπει να πέρασαν εκατομμύρια τόσα χρόνια. Και αυτή παρόλη τη ηλικία της στέκει ακόμα εκεί και θα στέκει για πολύ ακόμα από ότι φαίνεται.  

Τι να περιγράψεις, τι να αναλύσεις και τι να πρωτοθαυμάσεις βλέποντας αυτή τη κατασκευή. Τα παιδιά από το www.pomakohoria.gr έκαναν πολύ καλή δουλειά και έχουν δώσει μια άρτια περιγραφή της γέφυρας.

Το αριστερό της τόξο είναι πολύ μικρό σε σχέση με το κύριο άνοιγμα στο κέντρο. Αυτά τα τόξα έχουν διπλή χρησιμότητα. Αφενός βοηθούν στο να περνάει το νερό από εκεί όταν χρειάζεται σε μεγάλες πλημμύρες και αφετέρου στο να ελαττωθεί το βάρος της κατασκευής. Στη δικιά μας περίπτωση βοήθησε να περάσουμε στην άλλη πλευρά. κάτω από τη γέφυρα. Κάποιος είχε κλείσει το άνοιγμα με κάτι σαν ξύλινη σκάλα αλλά βέβαια αυτό δεν ήταν ικανό να μας εμποδίσει.

Ήμασταν προς τη βόρεια πλευρά ανάμεσα στη γέφυρα κα στο μύλο. Τη περιεργαζόμασταν πέτρα προς πέτρα προσπαθώντας να αναγνωρίσουμε τα σημάδια που υπάρχουν πάνω της. Πάνω στη σφήνα, στο «κλειδί» όπως λέγεται αφού αυτό κρατάει όλη τη κατασκευή, το πιο σημαντικό σημάδι της γέφυρας : ένας Σταυρός. Σμιλεμένος στη μεσιανή πέτρα φαίνεται πεντακάθαρα παρά τα χόρτα που προσπαθούν να τον σκεπάσουν. Προφανώς είναι το φυλακτό της γέφυρας, το σημάδι του Θεού για να προστατεύει τη κατασκευή και μάλλον δεν είναι τυχαίο που βρίσκεται από τη πλευρά που έρχεται το νερό. Για να βλέπει στο Σταυρό και να μη πειράζει τη γέφυρα.

Μια πολύ ωραία φωτογραφία του Νίκου Κόκκα από το 2005, δανεισμένη από blog pomakohoria   παρουσιάζει πιο καθαρά στο Σταυρό στο κέντρο, πριν τον σκεπάσουν τα χόρτα.

 

Γενικά αξίζει να επισkευτείτε τις σελίδες της Περιφέρειας και δίνουν πολλές πληροφορίες για τα πομακοχώρια και την ορεινή περιοχή με πολλές φωτογραφίες που έχει επιμεληθεί ο Κος Νίκος και με πολλές περιγραφές. Ξεκινήστε από εδώ .

Οι πληροφορίες για τη γέφυρα μιλάνε και για άλλα σημάδια, μια γυναικεία μορφή ας πούμε από την αντίθετη πλευρά που όσο και αν προσπαθήσαμε δε τη βρήκαμε. Μαρτυρίες λένε ότι παλιότερα φαινόταν καλύτερα αλλά τώρα μάλλον έχει χαθεί από τη πολυκαιρία.

Κάναμε και μια βόλτα γύρω γύρω και δίπλα από το ποτάμι. Καμιά 100αριά μέτρα πιο κάτω ένα ρυάκι από τα δεκάδες καταλήγει μέσα στο ποτάμι. Αυτό το ρυάκι κόβει το μονοπάτι που ανέφερα προηγουμένως αλλά είναι μικρό και δεν υπήρχε λόγος να χτίσουν μία γέφυρα εκεί. Προφανώς το περνούσαν χωρίς πρόβλημα όσο νερό και να είχε.

Δεν είχαμε πολύ ώρα να το διασκεδάσουμε όσο θέλαμε και πήραμε το δρόμο του γυρισμού. Φτάσαμε και πάλι στο μύλο αλλά αυτή τη φορά δεν ήμασταν μόνοι μας. Ο μυλωνάς ο Κος Χαλίλ Σουλειμάν είχε ξεκινήσει τη λειτουργία του μύλου και μάλιστα είχε και πελάτη που έφερε το καλαμπόκι του για άλεσμα. Με αγροτικό αυτοκίνητο αυτή τη φορά και όχι με μουλάρια ή καμήλες όπως παλαιότερα.

Καλημερίσαμε. Ο Κος Χαλίλ άναβε τα το τζάκι εκείνη τη στιγμή ενώ ακουγόταν ο ήχος από τις μυλόπετρες που άλεθαν  το καλαμπόκι. Ο μυλωνάς είναι ένας συμπαθητικότατος  γεροντάκος με πλατύ χαμόγελο και καλή καρδιά. Μας επέτρεψε να βγάλουμε φωτογραφίες από το μύλο, και να φωτογραφίσουμε και τον ίδιο. Ο Τάσος έπιασε φωτογραφικά κάποιες πολύ καλές στιγμές. Εδώ έχω κατεβάσει την ανάλυση αλλά είναι πραγματική μαγεία να βλέπεις σε high definition το αιχμαλωτισμένο καλαμπόκι πριν πέσει στις αχόρταγες ορέξεις της μυλόπετρας και να καταλήγει αλευράκι.  

Ο μυλωνάς ήταν πολύ περήφανος που φωτογραφήθηκε πριν  μερικά χρόνια με το Στρατηγό. Την έχει κορνιζάρει κιόλας.  Μας ζήτησε λοιπόν να τον φωτογραφήσουμε κρατώντας αυτή τη κορνίζα καμαρωτός καμαρωτός. Πώς να του χαλάσουμε χατίρι. 

Μας είπε ιστορίες για το μύλο, για χρυσοθήρες, και για τη περιοχή. Μας είπε και για οικογένειες που τον επισκεφτήκαν και τον ξαναεπισκέυτηκαν και του έφεραν και τις φωτογραφίες που του είχαν βγάλει. Του υποσχεθήκαμε και μείς να ξαναεπιστρέψουμε και να του πάμε τις δικές μας φωτογραφίες.  Όταν του είπα ότι αυτά θα τα βάλουμε στο internet  μου χαμογέλασε και μου είπε : “Εγώ είμαι ήδη στο internet”. Σιγά μη περίμενε εμένα, ο μύλος του και ο ίδιος είναι πασίγνωστος. Έψαξα λοιπόν στο διαδίκτυο. Και πάλι στη σελίδα της περιφέρειας, και πάλι σε φώτο του Νίκου Κόκκα.  Επίσης ο μύλος φιγουράρει σε φώτο στο πολύ ενδιαφέρον λεύκωμα ΘΡΑΚΗ ΤΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ .

 

Μακάρι το blog να πάρει λίγο από τη αίγλη  του μύλου, του μυλωνά και της γέφυρας του Παπά.

Πήραμε το δρόμο της επιστροφής γεμάτοι ικανοποίηση, ιστορίες, όμορφες εικόνες, εμπειρίες και αναμνήσεις. Σε κάποια σημεία σε προκαλούν να βγάλεις φωτογραφίες για να αποτυπώσεςι τη μεγαλοπρέπεια του τοπίου.

 

Πολλά τα νερά στη περιοχή και σχεδόν σε κάθε φουρκέτα ένας μικρός καταρράκτης κατεβαίνει τη πλαγιά. Λίγο πιο κάτω θα ενωθεί με το Κόσυνθο, θα δώσει κίνηση στις μυλόπετρες και θα περάσει κάτω από τη γέφυρα του Παπά και θα μεταφέρει τις ομορφιές που συναντήσαμε μέχρι τη Ξάνθη, τη Βιστωνίδα, το Αιγαίο και πάει λέγοντας,

 

Όσο για εμάς; Τίποτα άλλο παρά να τηρήσουμε την υπόσχεσή μας στον μυλωνά και να του πάμε της φωτογραφίες του. Όχι που θα χάσουμε την ευκαιρία για μια ακόμα υπέροχη βόλτα για ένα ακόμα υπέροχο ταξίδι στο τόπο που η ιστορία μπλέκεται με τη καθημερινότητα και οι εικόνες μένουν στο μυαλό για πάντα.

Α! και αν θέλετε να δείτε τη διαδρομή και τα σημεία που αναφέρω πάνω στο χάρτη κλικ στη σελίδα στο trimbleoutdoors

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΑΣ

2/2/2013

Περνάς το 8^ο και μια άλλη Ξάνθη ανοίγεται μπροστά σου. Η ορεινή περιοχή με τα Πομακοχώρια και ένα διαφορετικό τρόπο ζωής. Βουκολικό, ορεσίβιο, αγωνιστικό,  γνήσιο. Εκεί πάνω στα βουνά της Ροδόπης μας που ζούσαν οι Αρχαίοι Αγριάνες. Εκεί που τα σπίτια είναι σκαρφαλωμένα πάνω στις πλαγίες και αναρωτιέσαι από πού στηρίζονται.   

Εκεί που στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν υπήρχε η μπάρα που χώριζε τους Ξανθιώτες σε αρκετά Έλληνες και σε επιτηρούμενους Έλληνες. Πάνω στη διαδρομή υπάρχουν ακόμα μερικές σκουριασμένες, πεσμένες πινακίδες για να θυμίσουν ότι εδώ κάποτε ήταν «επιτηρούμενη ζώνη». Πριν από λίγα χρόνια αν ήσουν κάτοικος ή αν επιχειρούσες να περάσεις πάνω από το 8^ο χιλιόμετρο έπρεπε να έχεις πάρει ειδική άδεια λες και πήγαινες σε άλλη χώρα.  Ανίκανοι  πολιτικάντηδες που με τις λάθος πολιτικές τους έβαζαν ταμπέλες στους Έλληνες και τα καταστροφικά αποτελέσματα αυτής ή παρόμοιας στενόμυαλης πολιτικής τα ζούμε ακόμα και σήμερα.

Ο Κόσυνθος σε συνοδεύει σε μεγάλο μέρος της διαδρομής. Μια από τα αριστερά σου και μια από τα δεξιά σου ανάλογα με ποιο γεφύρι περνάς. Ενίοτε τον βλέπεις και από τις 2 πλευρές.

Το πρώτο Πομακοχώρι η Σμίνθη. Το πιο εμπορικό χωριό της ορεινής περιοχής. Θαρρείς ότι ολόκληρο το χωριό είναι ένας εμπορικός δρόμος. Από κρεοπωλεία και μπακάλικα μέχρι μπουγατσατζίδικα, καταστήματα κινητής τηλεφωνίας και internet.  Κοντά στη Ξάνθη βλέπεις και δεν είναι λίγοι οι «καμπίσιοι» που προτιμάν μία βόλτα στη Σμίνθη για τα κρέατά τους και άλλα ψώνια.

Πιο πάνω φτάνεις τη Μύκη. Χτισμένη σαν γερακοφωλία πάνω στη πλαγιά του βουνού που σχηματίζεται από τη διχάλα του Κόσυνθου που κατεβαίνει μέχρι μέσα στο ποτάμι. Από ψηλά δίνει και κάπου την αίσθηση Far West. Χμ! Εντάξει μην υπερβάλουμε . Παρακάμπτεις τη Μύκη και συνεχίζεις.

Φτάνεις στον Εχίνο. Το κεφαλοχώρι της περιοχής που το περνάς ξώφαλτσα. Δε χρειάζεται να μπεις μέσα. Περνάς τη γέφυρα με το εκκλησάκι και την Ελληνική σημαία και στρίβεις αριστερά. Κατεύθυνση Θέρμες. Έχεις το Κόσυνθο (ή ένα παρακλάδι του τέλος πάντων … μπερδεύτηκα) στα αριστερά σου πλέον. Αρκετά πετρόχτιστα  βρυσάκια με καθάριο νερό σε όλη τη διαδρομή.

Περίπου 5 χιλιόμετρα αργότερα στρίβεις δεξιά. Το υψόμετρο αρχίζει να μεγαλώνει και το τοπίο γίνεται πιο σκληρό. Πλέον δεν έχεις κανένα ποτάμι να σε συνοδεύει και τριγύρω υπάρχουν μόνο πέτρες, χώματα, υψώματα και χωράφια.

Άνω Θέρμες. Γιατί τις λένε άραγε έτσι; Αφού βρίσκονται στο τέλος μια μεγάλης κατηφόρας; Μέσες Θέρμες … Κάτω Θέρμες. Το όνομά τους από τα ζεστά ιαματικά νερά, ανεκμετάλλευτος πλούτος για τη περιοχή. Κάποτε λειτουργούσε εκεί και ένα υδροθεραπευτήριο. Τώρα πλέον… last year. A! Και πάλι ένα ποτάμι στο πλάι σου. Εσύ με το αυτοκίνητο πάνω στο δρόμο,  αυτό σκάβοντας αιώνια τα βουνά είναι πιστό στο ραντεβού του κάπου κοντά στις Θέρμες. Τώρα σε ποια από τις τρεις; Θα σε γελάσω.

 Μόλις βγεις από τις Κάτω Θέρμες με κατεύθυνση τη Κοτάνη και το δρόμο των συνόρων στα αριστερά σου βλέπεις μια ακόμα βρύση. Τσιμεντένια και ασβεστωμένηενώ ακριβώς απέναντι,  στα δεξιά του δρόμου  την  πινακίδα. «Ανάγλυφο Μίθρα». Το ανάγλυφο βρίσκεται καμιά 40-50 πίσω από τη βρύση σε ύψος περίπου 20-25 μέτρων και για να πάς ακολουθείς ένα ημικυκλικό μονοπατάκι συνολικής διαδρομής περίπου 110 μέτρων.

 

 Η πινακίδα  αφορά μια βραχογραφία του θεού Μίθρα του Ταυροκτόνου που χρονολογείται από τα τέλη 200- αρχές 300 Μ.Χ. Ο θεός Μίθρας είναι ένας αρχαίος Πέρσης Θεός και αποτελούσε τη κορυφή της αρχαίας θρησκείας που έφερε το όνομά του. Όπως είπαμε νωρίτερα η περιοχή στα αρχαία χρόνια κατοικούνταν από τους αρχαίους Αγριάνες, τους προγόνους των σημερινών Πομάκων. Οι αρχαίοι Αγριάνες ήταν άριστοι Ακοντιστές και αποτελούσαν το ελαφρύ πεζικό του στρατού του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην εκστρατεία του στην Ασία. Αργότερα Αγριάνες μαζί με άλλους Θράκες πολεμιστές αποτελούσαν μέρος του Ρωμαϊκού στρατού. Κάποιοι θα πρέπει να μυήθηκαν στα μυστήρια της θρησκείας του Μίθρα και με την επιστροφή τους στη γενέτειρά τους πιθανόν χάραξαν τη βραχογραφία προς τιμή του Θεού τους. 

Υπάρχει και η εκδοχή που λέει ότι το ανάγλυφο έγινε από τους αρχαίους Πέρσες κατά την εκστρατεία του Ξέρξη στην Ελλάδα αλλά αυτό μάλλον δεν ισχύει διότι είναι γνωστό ότι τα πεζοπόρα  τμήματα και το ιππικό τα συνόδευε ισχυρός στόλος και δε θα ήταν σοφό στρατός και ναυτικό να έχουν τόσο μεγάλη απόσταση. Η πεδιάδα της Θράκης προσφερόταν ανέκαθεν για διάσχιση οπότε ο Περσικός στρατός δε είχε λόγο να πάει από τα βουνά. Κυρίως αφού εκεί θα έπρεπε να αντιμετωπίσεις τους Αγριάνες.

Διαβάστε περισσότερα στη Πομάκικη εφημερίδα Ζαγάλισα.

Δυστυχώς παρά τη τεράστια αρχαιολογική αξία το ανάγλυφο αφέθηκε στη τύχη του με αποτέλεσμα να διαβρωθεί και σχεδόν να εξαφανιστεί αφού η βραχογραφία έπεσε θύμα της ασχετοσύνης και της ανικανότητας των «αρμοδίων» που  δεν έλαβαν καμία απολύτως μέριμνα για τη συντήρησή της. Η μοναδική συνεισφορά των αρχών σε αυτό το μοναδικό αρχαιολογικό μνημείο είναι η τοποθέτηση κάποιων πινακίδων στη διαδρομή (2-3 όλες και όλες). Μία αρχαιολογική παράσταση μοναδική σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο αφέθηκε στη τύχη της .  gogglαρετεαπλά τη φράση "ανάγλυφο Μίθρα" και η οθόνη σας θα γεμίσει από Ξάνθη και Θέρμες.

Η αλήθεια είναι ότι δε γνωρίζω πότε άρχισε η καταστροφή του ανάγλυφου όμως υπάρχει φωτογραφία της   ΠΑΜΘ που αναφέρει χρονολογία 1997 που δείχνει το ανάγλυφο σε πολύ καλύτερη μορφή. Αν λοιπόν πριν από λιγότερο από 20 χρόνια η κατάσταση ήταν αυτή που φαίνεται στη φωτογραφία τότε μιλάμε για πλήρη ανικανότητα των αρμοδίων να διατηρήσουν το μνημείο όπως πρέπει.  Πραγματικά εξοργιστικό.

Αν πάλι η φωτογραφία αναπαριστά αρχαιολογικό μοντέλο που έχει φτιαχτεί κατ’ εκτίμηση με βάση τη βραχογραφία … πάω πάσο. Αυτό σημαίνει ότι η διάβρωση άρχισε πολλά χρόνια πριν που δεν ήταν δυνατή η διάσωσή. Πάντως ακόμα και έτσι το άλλο μέρος είναι ένα ξέφραγο αμπέλι και η μόνη του προστασία είναι η «κρυψώνα» του: Πίσω από τους θάμνους πάνω στο ύψωμα. Αν και τελικά δεν είναι καθόλου δύσκολο να βρεθείς εκεί, αφού ο βράχος είναι σχεδόν δίπλα από το δρόμο, δε νομίζω ότι θα μπορούσα να το βρω αν δεν έψαχνα από πριν στο internet.

Πέρνεις το ημικυκλικό μονοπατάκι και μόλις πλησιάζεις το σημείο γίνεται επιβλητικό έως ελαφρώς τρομακτικό. Ο βράχος έχει ύψος περίπου 6-7 ίσως και παρπαάνω μέτρων και ο μισός έχει μαυρίσει από την υγρασία. Το ανάγλυφο βρίσκεται σε ύψος περίπου 2.5 μέτρων και το μοναδικό σημείο που σώζεται σε καλύτερη κατάσταση είναι το κάτω μέρος που περιέχει κάποιες μορφές μέσα σε αψίδες. Δυστυχώς η υγρασία φαίνεται να έχει επηρεάσει σοβαρά το  ανάγλυφο. Εκτός που έχει ξηλωθεί ένα σημαντικό μέρος του, τόσο που ο Θεός Μίθρας και το κεφάλι του Ταύρου έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, από το νερό  έχει μαυρίσει και η μορφή που βρίσκεται από δεξιά του Μίθρα που απεικονίζει έναν από τους 2 συνοδούς του Θεού. Συνήθως οι παραστάσεις που δείχνουν το  Μίθρα να σκοτώνει το κοσμικό Ταύρο και απεικονίζουν και τους 2 συνοδούς του τον Καύτη και τον Καυτοπάτη. Δυστυχώς καμία από τις 3 μορφές δε διασώζεται σε καλή κατάσταση.  

Στα δεξιά υπάρχει ένας άλλος βράχος καταπράσινος αφού έχει καλυφτεί από βρύα. Σε ύψος 1 μέτρου σχηματίζει μια μικρή εσοχή σαν μικρή θηλιά αλλά χωρίς βάθος. Απλά συνεισφέρει στη  μεγαλοπρέπεια του σημείου. Από ψηλά  τρέχει νερό σαν ένας πολύ μικρός καταρράκτης και καταλήγει σε μία τσιμεντένια κατασκευή προφανώς για  τη συλλογή του. Πιθανόν από εκεί να τροφοδοτείται η βρύση δίπλα από το δρόμο.

Κάθισα λίγη ώρα και χάζευα το μνημείο. Μάταια προσπαθούσα να καταλάβω τη παράσταση. Έβγαλα μερικές φωτογραφίες που όπως βλέπετε δε δείχνουν και τίποτα σημαντικό. Η διάβρωση έκανε καλή δουλεία και έχει παραμορφώσει σε μεγάλο βαθμό το ανάγλυφο. Δυστυχώς. Ουτε και ήταν έυκολο να πάρω φωτογραφία όλου του χώρου. Το πλάτωμα που υπάρχει είναι πολύ μικρό και ο φακός δε μπορεί να χωρέσει ολόκληρο το τοπίο. Κάποιο όχι πολύ πετυχημένο βίντεο δίνει μία πολύ μικρή ιδέα.

  Τελικά είναι Μιθραισμός και όχι Μιθριδαϊσμός αλλά δε βαρίεσε!!!!

Πάντως από κει πάνω φαίνεται όμορφα και ο δρόμος που οδηγεί προς τη Κοτάνη και τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Τέλος πάντων. Αν κάποιος ενδιαφέρεται για συντεταγμένες μπορεί να μου γράψει.

Συνεχίσαμε όχι για πολύ. Η πινακίδα αυτή τη φορά και πάλι έδειχνε δεξιά αλλά τώρα έγραφε «Βουλγαρία». Ένας στενός, ανηφορικός δρόμος με πολλές στροφές, οδηγεί στο συνοριακό σταθμό του Αγίου Κωνσταντίνου. Οι στροφές είναι πολύ ενοχλητικές  αλλά είναι πολύ εντυπωσιακό που σχεδόν σε κάθε «φουρκέτα» κατεβαίνει από το βουνό και ένα ρυάκι. Μερικά μάλιστα μεγαλύτερα σχηματίζουν και μικρούς καταρράκτες. Δυστυχώς δεν είναι εύκολο να σταματήσεις για φωτογραφίες. Ανηφόρα και στενότητα βλέπεις. Σίγουρα δεν είναι με τίποτα ένας διεθνής δρόμος. Άλλωστε από την αρχή τον είχαν βαφτίσει «Τουριστική Δίοδο» οπότε μη ζητάμε πολλά-πολλά. Και κυρίως να παρακαλάς να μη σε πετύχει σε καμία στροφή  κανένα μεγαλύτερο όχημα που κατεβαίνει.

Λίγο πριν το συνοριακό σταθμό κάποια λίγα χιόνια που υπενθύμιζαν τη κακοκαιρία της προηγούμενης εβδομάδας. Ευκαιρία για μία στάση, λίγο παιχνίδι και κάποιες φώτο. Οι κορυφές των απέναντι βουνών εντυπωσιακές.

Μετά τα σύνορα σε 5 λεπτά βρίσκεσαι στο Ζλάτογραντ. Από μακριά ένα βαθύ σύννεφο αιθαλομίχλης δημιουργεί τα πρώτα αρνητικά συναισθήματα. Η πόλη βρίσκεται τριγυρισμένη από βουνά και είναι νωρίς ακόμα για να προλάβει να εξαφανιστεί ο καπνός από τις καμινάδες. Διασχίζοντας στις πρώτες γειτονίες με κατεύθυνση προς το κέντρο διαπιστώνεις τη φτώχια και ένα χαμηλότερο επίπεδο ζωής. Σπίτια χωρίς παντζούρια, χωρίς κουρτίνες, μερικά χωρίς σοβάδες, κακοσυντηρημένα με αυλές γεμάτες καλαμπαλίκια. Ευχαριστάς το Θεό που εσύ μένεις στην άλλη πλευρά των συνόρων και ελπίζει να μην αξιωθείς να βρεθείς στο ίδιο επίπεδο. Ο Χρήστος πάντως μου είπε ότι το θέμα με τις ανοιχτές κουρτίνες δεν έχει να κάνει μόνο με τη φτώχια αλλά και με το οτι επι του προηγούμενου καθεστότως επιβαλόταν τα ακάλυπτα παράθυρα ώστε να μπορούν οι αρχές να βλέπουν μέσα μη τυχόν και οργανώνονται τίποτα αντικαθεστωτικές εξεγέρσεις.  Παρόλα αυτά κάποια παιδιά παίζουν μπάλα στο δρόμο και παραμερίζουν το αυτοσχέδιο τέρμα τους για να περάσει το αυτοκίνητο. Ε! τώρα που το σκέφτομαι αυτό έχω μερικά χρόνια να το δώ στη Ξάνθη. Από τότε που η δική μου γειτονία έχει γεμίσει αυτοκίνητα και στις 2 πλευρές του δρόμου και ακόμα και πάνω στα πεζοδρόμια ενίοτε. Όπου «ενίοτε» βλέπε «μόνιμα»

Προς το κέντρο τα πράγματα … δε γίνονται καλύτερα. Η αγορά της πόλης αποτελείται από πολλά μικρά μαγαζιά, ατάκτως εριμένα, μερικά από τα οποία είναι φτιαγμένα από λαμαρίνες. Σχεδόν κάθε μαγαζί είναι πολυκατάστημα αφού μπορείς να βρεις από κολόνιες μέχρι μπουφάν και οδοντογλυφίδες  και από εσώρουχα μέχρι μαχαίρια, τσάντες, μυγοσκοτώστρες και μπαχαρικά.

Τα πολλά μικρά μπακάλικα δεν έχουν μεγάλη ποικιλία αλλά μπορείς να βρεις τα πάντα (αλλά από 1 είδος… άντε 2) και φθηνά. Μη κάνεις το λάθος και πεις ΝΑΙ όταν σε ρωτήσουν αν θέλεις τσάντα στο μπακάλικο. Θα φύγεις με τα ψώνια στα χέρια ΝΑΙ στα Βουλγάρικα σημαίνει ΟΧΙ (αν θέλεις να εννοήσεις ΝΑΙ πες ΝΤΑ). Το ενδιαφέρον είναι τα βενζινάδικα που εδώ που έφτασαν οι τιμές στην Ελλάδα το να πληρώνεις 1.30 euro το λίτρο σου φαίνεται … συμφέρον.

Κι όμως υπάρχουν και τα θετικά. Πόσους κάδους για ανακύκλωση έχουμε στη Ξάνθη? Έλα Αλέκο πόσους? Εκεί έχει σε κάθε 50 μέτρα. Ξεχωριστούς για το χαρτί, το γυαλί και το αλουμίνιο. Πόσο έχει το ψωμί? 30 λεπτά τα 400 γραμμάρια. Εδώ μάλλον τα διπλάσια και βάλε. Στο βενζινάδικο ο μπάρμπας δε σε ρωτάει αν θέλεις απόδειξη. Με το που κλείνει την αντλία η απόδειξη είναι έτοιμη από τη ταμειακή. Εδώ ακόμα ψάχνουμε να περιορίσουμε τη φοροδιαφυγή στα καύσιμα λες και πρόκειται να ανακαλύψουμε τη φωτιά και το τροχό και βάζουμε φόρο στους νοικοκύρηδες επειδή δε μπορούμε να πιάσουμε τους κλέφτες. Τι να λέμε τώρα.

Πλούσια σε νερά η περιοχή εκεί πάνω. Υπάρχει και ένα ποτάμι που διασχίζει τη πόλη. Ένας Κόσυνθος Βούλγαρος. Η πόλη φαίνεται να έχει αναπτυχθεί γύρω και κατά μήκος του ποταμιού και χρειάζεται να διασχίζει γέφυρες κατά τις βόλτες σου.

Κανένα χιλιόμετρο προς τα αριστερά έτσι όπως έρχεσαι από τη Ξάνθη είναι το Ethnographical Complex όπως το αποκαλούν οι Βούλγαροι, ένα Εθνογραφικό Σύνολο σε ελεύθερη μετάφραση που αποτελεί τη περιοχή της παλιάς πόλης και του πιο όμορφου κομματιού της. Καλντερίμια, αναπαλαιωμένα σπίτια με πετρόχτιστους τοίχους, βαριά καφέ ξύλινα παράθυρα, εξωτερικά τζάκια και εσωτερικές βεράντες, μουσεία, εργαστήρια χειροποίητων κατασκευών, εκκλησίες, μικρά ξενοδοχεία, πηγάδια και γενικά μια όμορφη ατμόσφαιρα αποτελούν το Ethnographical Complex.. 

 

Χαρακτηριστικό των σπιτιών οι ψηλοί τοίχοι που κρύβουν τις δραστηριότητες των κατοίκων από τα αδιάκριτα μάτια. Σε μερικά σπίτια όμως που τα έκαναν μουσεία ή δημόσια κτίρια γκρέμισαν ένα κομμάτι της περίφραξης για να φανεί η ομορφιά που κρύβεται από πίσω. Χωρίς αμφιβολία το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της πόλης που αν και πολύ μικρό (3-4 στενοί δρόμοι και άλλες τόσες κατεβασιές) προσφέρει καμιά ώρα όμορφων αναμνήσεων όταν το περπατάς. Τόσο έκανα και εγώ, μία ώρα για 2037 μέτρα με τις φωτογραφίες και το χάζεμα το πρωί της Κυριακής. 

Η αλήθεια είναι ότι οι Έλληνες και πολύ περισσότερο οι Ξανθιώτες και εδώ έχουν βοηθήσει στην οικονομική άνθηση της πόλης. 

 

Δυστυχώς η υπόλοιπη πόλη δε μοιάζει τόσο πολύ με τη παλιά. Τα χαμόσπιτα που περιέγραψα νωρίτερα και οι παλιού τύπου παλιές και ασυντήρητες Σοβιετικού Τύπου πολυκατοικίες δυστυχώς είναι η πλειοψηφία στο Ζλατογραντ.

 

Γενικά με το φαγητό υπάρχει πρόβλημα. Ή τουλάχιστον και οι 2 επιλογές που έκανα ήταν αποτυχημένες. Μικρές μερίδες, όχι ιδιαίτερη ποικιλία, καθυστέρηση στο service, χρέωση τη γαρνιτούρας, σαλάτες χωρίς ελαιόλαδο και από γεύση…σαν ετοιματζίδικα. Και όχι ιδιαίτερα φθηνά. Παρόλο που κάποια μαγαζιά έχουν ελληνικές πινακίδες και ελληνικούς καταλόγους μη παρασυρθείτε και πάτε εκεί αν δε υπάρχει κάποιος που να γνωρίζει. Και όσο και όμορφο και αν είναι πάνω στο ποτάμι, μη προτιμήσετε τη ταβέρνα που ήταν παλιός νερόμυλος αν βρεθείτε εκεί. Εκτός αν προτιμάτε όλα τα παραπάνω αρνητικά μαζεμένα. Μη περιμένετε φωτογραφίες των φαγητών. Δεν άξιζαν κατ' οποιοδήποτε τρόπο.

GEOCACHING TIME

 

Και βέβαια κλείνοντας δε θα μπορούσα να μην αναφερθώ και στο geocaching. Στο Ζλάτογραντ έχει μία κρύπτη την  GC350E3 αφιερωμένη σε ένα τοπικό ήρωα τον Delyo Haydutin.  Η κρύπτη βρίσκεται στο μνημείο του Delyo δίπλα στο ποτάμι και δεν ήταν καθόλου δύσκολο να βρεθεί χάρη στο spoiler. Είναι μια μικρή κρύπτη μέσα σε ένα κύλιδρο από κάποιο φάρμακο και περιέχει μόνο οδηγίες, το log book, ένα μολύβι και μία ξύστρα και τελικά αποδείχτηκε πολύ σοφή η επιλογή των περιεχομένων από τον ιδιοκτήτη mount runner διότι είχα ξεχάσει να έχω κάποιο μολύβι μαζί μου. Η αλήθεια πάντως είναι ότι ανησύχησα μη τυχών και προκαλέσω τίποτα υποψίες σε κανένα που θα με δει στο χάραμα να γυροφέρνω τους βράχους αλλά τελικά μπόρεσα να τη βρω, να logαρω, να φωτογραφίσω και να τη ξαναβάλω πίσω στη θέση της χωρίς πρόβλημα. Από τον Αύγουστο του 12 που ενεργοποιήθηκε είμαι ο 2^ος που τη βρήκε. Και μάλιστα αυτή είναι το 14ο found μου που σημαίνει ότι πέρασα "αναίμακτα" το γουρσούζικο Νο 13.

 

 

 Κατά την επιστροφή ακόμα μία στάση στο ανάγλυφο του Μίθρα. Ακόμα μια προσπάθεια να καταλάβω τις μορφές. Ακόμα μια μάταια προσπάθεια.

Αλλά ... λες? Μπαααα... Μια πιθανή τοπόθεσία για κάποια Γεοκρύπτη;  Χμ!!! Δε ξέρω θα δούμε! 

Πάντως ακόμα δε μπορώ να το πιστέψω πώς το αφήσανε και καταστράφηκε. Τα χω πάρει να ‘ουμε.